Duo C Kwadraat

Duo C Kwadraat

Coos Lettink (accordeon) & Caspar Terra (klarinet)

Deze rasmusici op klarinet en accordeon spelen klezmer in de puurste zin des woords: joodse feestmuziek! Maar ook in breedste zin des woords: een stijl die voortdurend in ontwikkeling is én veel ruimte biedt voor muzikale uitstapjes naar aangrenzende genres. Hun streven daarbij: geen imitatie, maar integratie van alle muzikale invloeden die op hun pad komen. Resulterend in een stijl die uitdrukking geeft aan zowel euforische vrolijkheid als intens verdriet, en zich zodoende leent voor dansen, maar ook voor dromen…

 

Naam en betekenis, De Jiddische benaming klezmer    vindt zijn oorsprong in twee Jiiddische woorden: kley,   werktuig van het Hebreewse kli, werktuig, apparaat) en, zemer (lied, melodie, musiceren). Het woord klezmer (meervoud: klezmorim) werd oorspronkelijk in de Joodse cultuur in Oost-Europa gebruikt als aanduiding voor een muzikant die de instrumentale bruiloftsmuziek speelde. Op de Joodse bruiloften, die meestal meerdere dagen duurden, speelden de klezmorim/klezmermuzikanten naast veel dansmuziek ook rituele muziek voor bij de huwelijksceremonie en luistermuziek voor bij de maaltijd. Tot aan het midden van de jaren 1970 bestond er geen naam voor de stijl. De muzikanten en platenmaatschappijen noemden de stijl simpelweg "Joodse bruiloftsmuziek". Pas vanaf de heropleving van het muziekgenre eind jaren 1970 werd "klezmer" de benaming voor de muziekstijl. Soms wordt ook wel de term "Jiddische muziek" gebruikt.

 

Klezmermuziek vandaag

Klezmer als aanduiding voor het muziekgenre is pas sinds de klezmerrevival vanaf eind jaren zeventig in zwang geraakt, en is tegenwoordig een smeltkroes van stijlen. In de klezmermuziek zijn naast veel Balkaninvoeden (Roemeense, Bulgaarse, Russische, Griekse) ook Oriëntaalse en zigeunerinvloeden terug te vinden. Begin 20e eeuw waren daar ook al het Jiddisch theater en weer later de jazz bij gekomen. In de laatste jaren worden ook modernere invloeden zoals dance en punk gebruikt door sommige groepen. In de volgende fase van de heropleving van klezmer waren er naast elkaar een aantal soorten trends.

Enerzijds is er een levendige benadering van de muziek,

Een andere trend is om terug te gaan naar de roots van de muziek, de Oost-Europese klank van de sjtetls.

Tussen deze twee trends in ligt The Klezmatics. Deze groep is begonnen met het naspelen van nummers van 78 toerenplaten maar is al snel hedendaagse invloeden gaan verwerken. De musici willen de link leggen met muziekstijlen waarmee klezmer verwant is.

De hedendaagse traditionele stijl komt vooral uit de historische regio Bessarabië, ongeveer het tegenwoordige Moldavië. Dit komt doordat er vanaf de 16e eeuw in dat gebied een zeer grote religieuze verdraagzaamheid was, wat zich ook in de muziek uitte. Na de Holocaust waren er nauwelijks Joden meer over, maar de plaatselijke bevolking heeft een groot deel van de klezmermuziek in de loop der jaren overgenomen. Zij spelen die bijvoorbeeld ook heel veel op huwelijksfeesten. Deze muziek is dus tegelijk Jiddisch en Moldavisch.

Klezmergroepen brengen tegenwoordig niet meer alleen instrumentale muziek, veel groepen hebben ook een vocalist. Klezmermuziek en Jiddische muziek zijn nauw met elkaar verstrengeld; als er in klezmergroepen wordt gezongen gebeurt dat meestal in het Jiddisch.

In Israël wordt er eigenlijk nauwelijks klezmer gespeeld. Oorzaak is dat bij het stichten van Israël de staat zijn link met het Heilig Land wilde benadrukken en zich niet wilde vereenzelvigen met de Jiddische cultuur, die een link voorstaat met de sjtetls van Oost-Europa. Maar desondanks zijn er in Israël ook een paar groepen die klezmer brengen. Deze groepen zijn meestal van chadissische of orthodoxe oorsprong, zodat het mystieke element van de muziek belangrijker is dan de kwaliteit of de amusementswaarde. In dit genre is Sulam misschien wel de bekendste groep en in hun muziek hoor je ook zeer duidelijk Arabische elementen (om hun aanspraak op Israël te rechtvaardigen). Ook daar is er wel een nieuwe vernieuwende stroming die zich opwerpt als een vredesduif, gaat samenwerken met Palestijnse groepen en zo één identiteit probeert te vinden waar iedereen zich mee kan verzoenen.